Η πίεση είναι ίσως το πιο γνώριμο συναίσθημα για έναν αθλητή – επαγγελματία ή μη: Πίεση για να πετύχει υψηλή απόδοση, πίεση για να συμβαδίσει με τα όσα υπαγορεύει ο προπονητής, πίεση για να διατηρείται σε φόρμα, πίεση για να ικανοποιήσει τους υποστηρικτές του… Η διαχείριση μίας τόσο στρεσογόνας κατάστασης δεν είναι πάντα εύκολη, ωστόσο υπάρχουν κάποιες τεχνικές που μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
γράφει η Μαρία Λυσάνδρου, δημοσιογράφος Υγείας
«Η ικανότητα διαχείρισης της πίεσης είναι ο κρισιμότερος παράγοντας που διαχωρίζει τους νικητές από εκείνους που καταλήγουν να έρχονται δεύτεροι», λέει ο Roberto Forzoni, αθλητικός μάνατζερ και ειδικός σύμβουλος αθλητικών ομάδων. Μάλλον αυτός είναι και ο λόγος που η μεγάλη Αμερικανίδα αντισφαιρίστρια Billie Jean King ονομάζει την πίεση “Προνόμιο”.
Το αίσθημα της πίεσης και η διαχείρισή του είναι καθαρά προσωπικό ζήτημα για κάθε αθλητή. Επιπλέον, και ο τρόπος με τον οποίο την αντιλαμβάνεται παρουσιάζει συχνά διαφορές με το πέρασμα του χρόνου και την απόκτηση εμπειριών. Κι αυτό διότι το να στοχεύεις ψηλά δεν απαιτεί μόνο να δουλέψεις με το σώμα σου. Χρειάζεται να δουλέψεις και με τον εαυτό σου.
Ο κυριότερος λόγος πρόκλησης πίεσης στον αθλητισμό είναι οι προσδοκίες. Και οι προσδοκίες αυτές προέρχονται συνήθως από πέντε πηγές: από τον ίδιο τον αθλητή, από τον προπονητή του, τους συναθλητές του, τα αγαπημένα του πρόσωπα και τα ΜΜΕ. Με λίγα λόγια, οι αθλητές δεν θέλουν να απογοητεύσουν κανέναν – συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού τους.
Από τροχοπέδη, σε “όπλο”
Κι ενώ είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποφευχθεί η πίεση (εξάλλου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, στη συνείδηση πολλών, το άγχος είναι δείγμα επαγγελματισμού), υπάρχουν τρόποι να τη διαχειριστεί κανείς αποτελεσματικά και να τη χρησιμοποιήσει υπέρ του.
Οι αθλητές –και ιδιαίτερα εκείνοι που αγωνίζονται σε υψηλό επίπεδο– χρειάζεται να αναπτύξουν ένα είδος «πνευματικής σκληρότητας», προκειμένου να μην επιτρέψουν στην πίεση να τους “καταπιεί”. Και το βασικότερο βήμα για να το πετύχουν αυτό είναι η αλλαγή οπτικής γωνίας.
• Πίεση ή πρόκληση;
Κι ενώ ένας αθλητής μπορεί να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τη δυνατότητα που του δίνεται να παίξει σε ένα τουρνουά υψηλών απαιτήσεων, θεωρώντας την περίσταση αυτή μοναδική ευκαιρία για να δείξει τις ικανότητές του, ένας άλλος μπορεί να θεωρήσει το συγκεκριμένο τουρνουά μεγάλο ρίσκο, στο οποίο είναι πιθανό να ντροπιαστεί αν δεν τα πάει καλά. Αντίστοιχα συναισθήματα μπορεί να γεννήσει και ένα επερχόμενο παιχνίδι απέναντι σε έναν ισχυρό αντίπαλο. Μαντέψτε ποιος από τους δύο αθλητές θα τα πάει καλύτερα.
• Μείωση των εξωτερικών παραγόντων πίεσης
Ας είμαστε ρεαλιστές: δεν μπορεί ένας αθλητής να εκμηδενίσει όλα όσα του προκαλούν πίεση. Ωστόσο, σε ορισμένα από αυτά μπορεί να παρέμβει. Απαιτείται απλά το θάρρος της γνώμης του: Η συζήτηση με τον προπονητή ή τους οικείους σου σχετικά με το πόσο σε πιέζουν με τη συμπεριφορά τους, μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Φτάνει η συζήτηση να μη γίνει υπό μορφήν… κατηγορητηρίου. Και ο προπονητής, αλλά και οι δικοί σου άνθρωποι θέλουν μόνο το καλό σου. Αν ξεκινήσεις τη συζήτηση αναγνωρίζοντάς τους αυτό, θα μπορέσεις να εξηγήσεις ευκολότερα και το πώς ακριβώς σε κάνουν να αισθάνεσαι.
Ένα είδος διαχείρισης μπορεί να υπάρξει και στα social media: Αν είσαι μονίμως online, διαβάζοντας και ποστάροντας και ο ίδιος σχετικά με έναν σημαντικό επερχόμενο αγώνα, καταλήγεις να αυτο-σαμποτάρεσαι. Κι αυτό γιατί, αφ’ ενός προκαλείς τα σχόλια διαφόρων υποστηρικτών σου και μη (και αυτοί, οι τελευταίοι, έχουν πάντα τον τρόπο να επηρεάζουν την ψυχολογία σου…), αφ’ ετέρου έρχεσαι σε επαφή με αναρτήσεις που μπορεί να «σε ρίξουν». Κράτα μια απόσταση όσο πλησιάζει η κρίσιμη μέρα. Για καλό θα είναι.
• Έλεγξε τα… ελέγξιμα
Στους περισσότερους αθλητές, η πίεση προκαλείται από την ανησυχία για το πώς θα κατέβει στο γήπεδο ο αντίπαλος και ποιο θα είναι το τελικό σκορ. Ωστόσο, και οι δύο αυτοί παράγοντες είναι εκτός της σφαίρας ελέγχου ενός αθλητή: ούτε να επηρεάσει την απόδοση του αντιπάλου μπορεί, ούτε και να επέμβει (εκ των προτέρων, τουλάχιστον) στη διαμόρφωση του αποτελέσματος. Άρα, το κλειδί εδώ είναι να εστιάσεις σε αυτά που, όντως, περνούν από το χέρι σου: το να προπονηθείς σκληρά για τον αγώνα, να παραμείνεις συγκεντρωμένος και να προετοιμαστείς ψυχολογικά για να «τα δώσεις όλα». Όλα τα υπόλοιπα απλώς σε αποσυντονίζουν.
• Παραμένοντας στο “Τώρα”
Oι περισσότεροι σπαταλούν χρόνο και ενέργεια ανησυχώντας για το τι θα γίνει εκείνη τη «μεγάλη μέρα» ή ανατρέχοντας σε παλαιότερες περιπτώσεις στις οποίες δεν τα είχαν πάει καλά, φοβούμενοι ότι αυτό μπορεί να ξανασυμβεί. Αν έχεις, όμως, το ένα πόδι στο παρελθόν και το άλλο στο μέλλον, δεν μπορείς να συγκεντρωθείς στο “τώρα” – το οποίο, στην τελική, είναι και το μόνο αξιοποιήσιμο κομμάτι της προετοιμασίας σου. Άρα, το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι να καθαρίσει το μυαλό του και να εστιάσει σε ένα βασικό πράγμα: «Τι μπορώ να κάνω Τώρα, για να μπορέσω να ξεχωρίσω;».
• Μηδέν χαλάρωση στο γήπεδο
Το κεντρικό νόημα εδώ είναι να τα δίνεις όλα, από το πρώτο λεπτό μέχρι το τελευταίο. Καμία αγχωτική σκέψη – μόνο πράξεις μέσα στο γήπεδο. Αν ο αγώνας δεν ξεκινήσει καλά, η σκέψη είναι «ανεβάζω στροφές για να επανορθώσω στη συνέχεια» (και όχι «σκούρα τα πράγματα, τα παρατάω…»). Και, κυρίως, ο αγώνας δεν πρέπει να γίνεται προσωπικός. Δεν αγωνίζεσαι για να “ισοπεδώσεις” έναν συγκεκριμένο άνθρωπο/ομάδα, αλλά για να κάνεις τη διαφορά. Εδώ η σωστή σκέψη είναι «Δεν θα είμαι εύκολος αντίπαλος. Αν όντως με νικήσουν τελικά, θα τους φτάσω στα όριά τους μέχρι να το καταφέρουν». Έτσι, ακόμα κι αν χάσεις, κερδίζεις τον σεβασμό και την εκτίμηση κοινού και αντιπάλου.
Με λίγα λόγια: αποδέξου και “αγκάλιασε” την πίεση. Καλώς ή κακώς, είναι κομμάτι κάθε διαδικασίας υψηλών απαιτήσεων – είτε είσαι αθλητής, είτε όχι. Βάλε τα δυνατά σου και απλά πράξε. Τη στιγμή που θα μπεις στο (όποιο) γήπεδο, αυτό είναι και το μόνο που θα έχει σημασία.
Πηγές
http://theexcellingedge.com/athletes-handle-pressure/
http://www.robertoforzoni.com/resources/pressure-in-sport/
http://www.podiumsportsjournal.com/2011/02/02/pressure%E2%80%A6what-pressure-athletes-in-sport/
